मुंबई
मुंबईतील आझाद मैदानावर सुरू असलेल्या मराठा आरक्षण आंदोलनाचा आज तिसरा दिवस आहे. मनोज जरांगे पाटील यांच्या नेतृत्वाखाली लाखो मराठा बांधवांनी ओबीसी (Other Backward Classes) प्रवर्गातून आरक्षणाची मागणी करत ठिय्या दिला आहे. पावसाची, उन्हाची, अन्न-पाण्याची तमा न बाळगता आंदोलनकर्ते ठामपणे आपली भूमिका मांडत आहेत. मात्र, या मागणीवर भाजपचे ज्येष्ठ नेते व उच्च व तंत्रशिक्षण मंत्री चंद्रकांत पाटील यांनी केलेल्या वक्तव्याने राजकीय वर्तुळात खळबळ उडवली आहे.
कायदेशीर अडथळा – OBC आरक्षण अशक्य!
चंद्रकांत पाटील यांनी स्पष्ट केले की, मराठा समाजाला OBC प्रवर्गातून आरक्षण देणे कायदेशीरदृष्ट्या अशक्य आहे. त्यासाठी कोणताही ठोस दाखला नसल्याने अशा प्रकारचे आरक्षण टिकणार नाही. “आज वेळ मारून नेण्यासाठी काही मागण्या मान्य झाल्या तरी त्या न्यायालयात टिकणार नाहीत,” असे ते म्हणाले.
ते पुढे म्हणाले की, सध्या कुणबी दाखले मोठ्या प्रमाणावर समाजातील बांधवांना मिळत आहेत. एका व्यक्तीला दाखला मिळाला की त्याच्या कुटुंबातील अनेक सदस्यांना त्याचा फायदा होतो. त्यामुळे लाखो लोकांना याचा थेट लाभ होत आहे.
पवारांवर टीका
आपल्या भाषणात त्यांनी राष्ट्रवादी काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते शरद पवार यांच्यावर थेट निशाणा साधला. “शरद पवार चार वेळा मुख्यमंत्री होते. त्यांनी तमिळनाडूसारखे आरक्षण का दिले नाही? तामिळनाडूचे आरक्षण अजूनही सर्वोच्च न्यायालयात टिकलेले नाही. सुनावणीला आल्यानंतर तेही रद्द होऊ शकते,” असे ते म्हणाले.
EWS हेच खरं आरक्षण
मराठ्यांचे खरं आरक्षण कोणते, याबाबत बोलताना चंद्रकांत पाटील म्हणाले की, “EWS (Economically Weaker Section) हेच खरं मराठ्यांचे आरक्षण आहे.” मराठा समाज सामाजिकदृष्ट्या मागास नाही, त्यांना अस्पृश्यतेचा सामना कधी करावा लागला नाही. म्हणूनच OBC आरक्षण हा पर्याय असूच शकत नाही.
त्यांनी स्पष्ट केले की, जातीला मागास ठरवण्याचे अधिकार केवळ मागासवर्गीय आयोगाकडे आहेत. शिंदे समितीला त्याबाबत कोणताही अधिकार नाही. त्यामुळे आंदोलनकर्त्यांची मागणी कायदेशीर अडथळ्यामुळे पूर्ण होणे अवघड आहे.
राजकीय हेतूंचा आरोप
सध्याचे आंदोलन हे फक्त आरक्षणासाठी नसून, आगामी पंचायत राज निवडणुकीत OBC आरक्षणाच्या नावाखाली राजकीय फायदा घेण्याचा डाव असल्याचा आरोपही चंद्रकांत पाटील यांनी केला. “गावच्या सरपंच पदांसाठी आणि राजकीय फायद्यासाठी हे आंदोलन सुरू आहे,” असे ते म्हणाले.
शिंदे-फडणवीस प्रामाणिक, काहीजण खोटं बोलतात!
राज ठाकरे यांनी केलेल्या विधानावर प्रतिक्रिया देताना त्यांनी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांचं कौतुक केले. “शिंदे आणि फडणवीस कधीही खोटं बोलत नाहीत. मात्र काही लोक नेहमी खोटं बोलतात आणि रेटून बोलतात,” असा टोला त्यांनी लगावला.
आंदोलनाची दिशा काय?
चंद्रकांत पाटील यांनी आंदोलनकर्त्यांना आवाहन केले की, आझाद मैदानावर परवानगी मिळालेली असताना मुंबईकरांना वेठीस धरणे चुकीचे आहे. आरक्षणाचा प्रश्न हा केवळ भावनिक नसून पूर्णपणे कायदेशीर आहे. त्यामुळे चुकीच्या मार्गाने लढा दिल्यास समाजाला अपेक्षित लाभ मिळणार नाही, असे ते म्हणाले.
मराठा आरक्षणाच्या प्रश्नावर महाराष्ट्रात गेल्या अनेक वर्षांपासून संघर्ष सुरू आहे. सुरुवातीला SEBC आरक्षण देण्यात आले होते, परंतु ते न्यायालयात टिकले नाही. आता OBC प्रवर्गातून आरक्षणाची मागणी होत आहे. मात्र, चंद्रकांत पाटील यांच्या विधानानंतर हे स्पष्ट झाले की हा मार्ग सरळसोट नाही.
त्यांच्या मते, EWS आरक्षण हा मराठ्यांसाठी योग्य आणि कायदेशीर पर्याय असून OBC आरक्षण मिळणे अशक्य आहे. त्यामुळे या प्रश्नाचा तोडगा कसा निघतो आणि पुढे आंदोलनाला कोणती दिशा मिळते, याकडे राज्याचे लक्ष लागले आहे.