सातारा: सातारा जिल्ह्यात शेतकऱ्यांचे फार्मर आयडी (Farmer ID) काढण्यात अनेक शेतकऱ्यांनी दुर्लक्ष केल्याने सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यात अडचणी निर्माण होत आहेत. सध्या मिळालेल्या माहितीनुसार, सातारा जिल्ह्यातील अंदाजे ५ लाख २४ हजार शेतकऱ्यांनी फार्मर आयडी काढला असला, तरीही साडेचार लाख शेतकऱ्यांनी अद्याप नोंदणी केलेली नाही. त्यामुळे या शेतकऱ्यांना पीएम-किसानसारख्या योजनांचा लाभ घेण्यास अडथळे येऊ शकतात आणि त्यांचे आर्थिक नुकसान होण्याची भीती आहे.
फार्मर आयडीचे महत्त्व
फार्मर आयडी हा शेतकऱ्यांना सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. पीएम-किसान, सिंचन, पिक विमा, शेतकरी कर्ज योजना, खत सहाय्य यांसारख्या योजना या आयडीशी संलग्न असतात. ज्यांनी फार्मर आयडी काढलेला आहे, त्यांना या योजनांचा थेट लाभ मिळतो, तर ज्यांनी काढलेला नाही, त्यांना योजनांचा लाभ घेता येत नाही.
फार्मर आयडी हे शेतकऱ्यांचे अद्वितीय ओळखपत्र असून, यामुळे शासकीय योजनांचा लाभ घेणे अधिक सोपे होते. तसेच, हे आयडी डिजिटल पद्धतीने नोंदणी असल्याने शेतकऱ्यांच्या माहितीचा डेटाबेस तयार होतो, ज्यामुळे भविष्यातील धोरण आखणाऱ्यांसाठी डेटा उपलब्ध होतो.
नोंदणीसाठी अडथळे
सातारा जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी फार्मर आयडीकडे दुर्लक्ष करण्याची मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- जागृतीचा अभाव: अनेक शेतकऱ्यांना फार्मर आयडीचे महत्त्व आणि फायदे माहित नाहीत. त्यामुळे ते नोंदणी करण्यास उत्सुक नाहीत.
- तंत्रज्ञानाची कमतरता: फार्मर आयडी मोबाईल ॲप किंवा वेब पोर्टलवरून काढता येतो, परंतु ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांना डिजिटल तंत्रज्ञानाचा पुरेसा अनुभव नाही. त्यामुळे नोंदणी करताना अडचणी येतात.
- मोठ्या आणि गुंठेवारीत शेती: मोठ्या प्रमाणावर शेती असलेल्या शेतकऱ्यांनी तसेच लहान गुंठेवारीत शेती करणाऱ्यांनी फार्मर आयडीला महत्व दिलेले नाही. काहीजण अजूनही पारंपरिक पद्धतीने काम करत आहेत आणि डिजिटल नोंदणी करणे त्यांना कठीण जात आहे.
पीएम-किसान योजनेचा लाभ
सध्या सातारा जिल्ह्यात पीएम-किसान योजनेसाठी ५ लाख २४ हजार ५८० शेतकऱ्यांनी फार्मर आयडी काढलेला आहे. या शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक लाभ दिला जातो आणि त्यांच्या बँक खात्यावर पैसे जमा केले जातात. मात्र, उरलेल्या ४ लाख ४० हजार १६ शेतकऱ्यांनी अद्याप नोंदणी करून आयडी काढणे बाकी आहे, ज्यामुळे त्यांचा या योजनेतून फायदा घेण्याचा मार्ग बंद आहे.
आर्थिक नुकसानाची शक्यता
फार्मर आयडी नसल्यामुळे शेतकऱ्यांना अनेक शासकीय योजनांचा लाभ मिळणार नाही. पीएम-किसान, पिक विमा, खत सहाय्य यासारख्या योजनांचा लाभ घेता न आल्यामुळे शेतकऱ्यांना मोठे आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता आहे. यामुळे शेतकऱ्यांची आर्थिक परिस्थिती अधिक कठीण होऊ शकते, विशेषतः पिकांच्या हंगामात किंवा संकटाच्या काळात.
शेतकऱ्यांमध्ये जागृती करण्याची गरज
सातारा जिल्ह्यातील प्रशासन आणि कृषी विभागाने शेतकऱ्यांमध्ये फार्मर आयडीच्या महत्त्वाची जागृती करणे गरजेचे आहे. यासाठी तालुका आणि गाव पातळीवर मोहीम राबवावी लागेल. गावठी पातळीवरून शेतकऱ्यांना समजावून सांगणे आवश्यक आहे की, फार्मर आयडी काढल्याशिवाय सरकारी योजना मिळवणे शक्य नाही.
नोंदणीची प्रक्रिया
फार्मर आयडी नोंदणी ही सोपी आणि जलद प्रक्रिया आहे. शेतकरी मोबाईल ॲप किंवा वेब पोर्टलवरून अर्ज करू शकतो. आवश्यक माहितीमध्ये शेतकऱ्याचे नाव, पत्ता, जमीन माहिती, बँक खाते यांचा समावेश असतो. नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर शेतकऱ्याला अद्वितीय आयडी दिला जातो.
प्रशासनाची प्रतिक्रिया
सातारा जिल्हा प्रशासनाने शेतकऱ्यांना फार्मर आयडीसाठी मार्गदर्शन करण्याची मोहीम सुरू केली आहे. जिल्हा कृषी अधिकारी म्हणाले,
“शेतकऱ्यांना फार्मर आयडीचे महत्त्व समजून घेणे गरजेचे आहे. आम्ही तालुका पातळीवर शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी टीम तयार केली आहे. प्रत्येक शेतकऱ्याला आयडी मिळवून द्यावी, यासाठी ग्रामपंचायत आणि तालुका कार्यालयांमध्ये सहकार्य केले जात आहे.”
डिजिटल सहाय्य आणि प्रशिक्षण
शेतकऱ्यांना मोबाईल ॲप वापरण्यासाठी डिजिटल प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे. गावगावात डिजिटल सहाय्य केंद्र तयार करून शेतकऱ्यांना नोंदणी कशी करावी, अर्ज कसा भरणा करावा, याचे मार्गदर्शन दिले जावे. हे करून शेतकऱ्यांना आर्थिक नुकसान टाळता येईल.
सातारा जिल्ह्यातील साडेचार लाख शेतकऱ्यांनी फार्मर आयडी काढला नाही, ही बाब गंभीर चिंता निर्माण करते. शासकीय योजनांचा लाभ घेण्याचा मार्ग बंद झाल्याने त्यांचे आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता आहे. प्रशासन, कृषी विभाग आणि ग्रामपंचायतींनी एकत्र येऊन शेतकऱ्यांना जागृती करून, नोंदणीस सुलभ मार्ग तयार करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
फार्मर आयडी काढणे हे फक्त सरकारी योजना मिळवण्यासाठी नाही, तर शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षिततेची हमी म्हणूनही महत्वाचे आहे. यासाठी सातारा जिल्ह्यातील प्रत्येक शेतकऱ्याने नोंदणी करून आपला आयडी काढणे अनिवार्य आहे.