भारतामध्ये प्रत्येक वर्षी लाखो विद्यार्थी स्पर्धा परीक्षांसाठी तयारी करतात, त्यामध्ये यूपीएससी (Union Public Service Commission) ही एक अत्यंत कठीण परीक्षा मानली जाते. समाजसेवक बनण्याची इच्छा बाळगणाऱ्या या विद्यार्थ्यांमध्ये जिद्द, चिकाटी आणि परिश्रम हे मुख्य घटक ठरतात. मात्र या परीक्षेत यश मिळवणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या दरवर्षी अत्यंत कमी असते. अशाच प्रेरणादायी कहाण्यांमध्ये आज आपण तामिळनाडूत जन्मलेल्या आणि सध्या वर्धा जिल्ह्याच्या कलेक्टर पदावर असलेल्या वनमती यांची कथा वाचणार आहोत.
लहानपणी आर्थिक अडचणी
वनमती यांचा जन्म तामिळनाडूच्या इरोड जिल्ह्यातील सत्यमंगलम शहरात एका गरीब कुटुंबात झाला. त्यांच्या वडील टॅक्सी ड्रायव्हर होते आणि उत्पन्न जास्त नव्हते. त्यामुळे कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती अत्यंत कमकुवत होती. शालेय शिक्षणादरम्यानच वनमती घरातील कामे करीत, म्हशी चरवणे आणि इतर छोटे-मोठे कामे करून घरच्या खर्चात हातभार लावत होत्या.
पालकांचा पाठिंबा आणि शिक्षण
१२ वी पूर्ण झाल्यानंतर कुटुंबातील काही नातेवाईकांनी वनमतीवर लग्नासाठी दबाव आणला. मात्र त्यांनी लग्नास नकार दिला आणि म्हणाले, “मला शिक्षण घेऊन अधिकारी बनायचे आहे.” त्यावेळी त्यांच्या पालकांनी त्यांना पूर्ण पाठिंबा दिला. वनमती यांनी कॉम्प्युटर अॅप्लिकेशनमध्ये पदवी घेतली आणि शिक्षणामुळे त्यांचं भविष्य घडू लागलं.
प्रेरणादायी घटना आणि IAS होण्याचा निर्णय
वनमती यांना दोन घटनांमुळे आयएएस अधिकारी होण्याची प्रेरणा मिळाली. एकदा त्यांच्या गावाला एका महिला कलेक्टरने भेट दिली, ज्यामुळे त्यांना आईसारखे समाजसेवक होण्याची प्रेरणा मिळाली. दुसरी प्रेरणा त्यांनी ‘गंगा यमुना सरस्वती’ या टीव्ही मालिकेतून घेतली, ज्यामध्ये महिला आयएएस अधिकारी प्रमुख पात्र होत्या. या प्रेरणांनी वनमतींना नागरी सेवा परीक्षा देण्याचा निर्धार केला.
तयारीतील संघर्ष
यूपीएससी परीक्षा पास करणे सोपे नव्हते. पहिल्या प्रयत्नात वनमती मुलाखतीपर्यंत पोहोचल्या, मात्र यश मिळाले नाही. दुसऱ्या प्रयत्नात प्रिलिम्स आणि मेन्समध्ये अडथळे आले, तरी त्यांनी हार मानली नाही. त्यांनी नोकरी करत असताना देखील तयारी सुरू ठेवली. इंडियन ओव्हरसीज बँकेत (IOB) असिस्टंट मॅनेजर म्हणून काम करत असताना त्यांनी सातत्याने अभ्यास केला.
कठोर परिश्रम आणि यश
२०१५ मध्ये वनमती यांचा मेहनतीचा फळ लागले. त्यांनी यूपीएससी परीक्षेत १५२वी रँक मिळवली आणि महाराष्ट्र कॅडरमध्ये निवड झाली. मुंबईत कार्यरत झाल्यानंतर त्यांनी विविध प्रशासनिक जबाबदाऱ्या पार पाडल्या. आता त्या वर्धा जिल्ह्याच्या जिल्हा कलेक्टर आहेत, जिथे त्यांच्या निर्णयक्षमता आणि समाजसेवेची दखल घेतली जाते.
प्रेरणादायी संदेश
वनमतींचा प्रवास हेच दाखवतो की गरीब आणि संघर्षमय परिस्थितीत जन्मलेल्या विद्यार्थ्यांनाही चिकाटी, निश्चय आणि सातत्याने प्रयत्न केल्यास आयएएस सारख्या उच्च पदावर पोहोचता येते. त्यांच्या यशामुळे लाखो तरुणांना स्वप्ने पूर्ण करण्याची प्रेरणा मिळते. त्यांच्या कथेने हे सिद्ध केले की परिस्थिती कितीही कठीण असली तरी जिद्द, मेहनत आणि धैर्य यांच्याद्वारे कोणतीही मर्यादा पार करता येते.
वनमतींचा प्रवास ही प्रेरणा देणारी गोष्ट आहे, जिथे आर्थिक अडचणी, सामाजिक दबाव आणि अनेक अडथळे पार करून त्यांनी आपले ध्येय साधले. एकेकाळी गुरे सांभाळणारी ही तरुणी आता जिल्हा कलेक्टर म्हणून प्रशासनाची कमान सांभाळत आहे. त्यांच्या कथेने प्रत्येक विद्यार्थ्याला शिकवले की, चिकाटी आणि मेहनतीने मोठे स्वप्न साध्य करता येतात.